ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖ – ਸਾਡੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ: ਹਾਕੀ
Sadi Rashtriya Khed – Hockey
ਹਾਕੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਡ ਹੈ। ਹਾਕੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਖੇਡ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖੇਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੇਡ ਭਾਰਤੀ ਹੈ। ਪਰ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ ਜਿੱਤ ਕੇ ਨਾਮ ਕਮਾਇਆ।
ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਵਰਗੀ ਖੇਡ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਹਾਕੀ ਵਰਗੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਰਾਨੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਖੇਡ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਮ ਲੈ ਗਏ। 1921 ਵਿੱਚ ਏਥਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਜ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਇਹ ਖੇਡ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੋਮ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਪਰ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਕੀ ਵਰਗੀ ਖੇਡ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੇਕਰ 14 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਗੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਗੋਲ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਉਦੋਂ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਕੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1886 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਹਾਕੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਚ 1895 ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿਚਾਲੇ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਦੋ ਟੀਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਖੁੱਲੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਗਿਆਰਾਂ ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਟੀਮ ਗੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਖੇਡ ਮੈਦਾਨ 92 ਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 52 ਤੋਂ 56 ਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਗੇਂਦ, ਹਾਕੀ, ਤੰਗ ਪਹਿਰਾਵਾ, ਹਲਕੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕੈਨਵਸ ਜੁੱਤੇ, ਝੰਡੇ, ਗੋਲ ਖੰਭਿਆਂ ਅਤੇ ਤਖ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਲ ਜਾਲ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ। ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰੀ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇੰਨੀ ਤਾਕਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 2-3 ਘੰਟੇ ਸਰਗਰਮ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਖੇਡਣ ਅਤੇ ਦੌੜ ਸਕਣ। ਇੱਕ ਹਾਕੀ ਖਿਡਾਰੀ ਕੋਲ ਚੁਸਤੀ, ਜਲਦੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਸਬਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਡ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਇਕੱਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਕੁਝ ਖਿਡਾਰੀ ਡਰੀਬਲਿੰਗ ਕਰ ਕੇ ਦੂਜੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਮੰਤਰਮੁਗਧ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਚੰਗੀ ਖੇਡ ਨਹੀਂ ਹੈ। 1908 ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਨੂੰ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ, ਵੇਲਜ਼, ਆਇਰਲੈਂਡ, ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਹਾਕੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਇਹ ਖੇਡ ਜਿੱਤ-ਹਾਰ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਾਲ 1928 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਓਲੰਪਿਕ ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਫਾਈਨਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹਾਲੈਂਡ ਨੂੰ 30 ਗੋਲਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾ ਕੇ ਹਾਕੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਵਿੱਚ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।
ਭਾਰਤੀ ਖਿਡਾਰੀ ਡਰੀਬਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ। 1936 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਮੇਜਰ ਧਿਆਨਚੰਦ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਕੀ ਦਾ ਜਾਦੂਗਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗਾ ਹਾਕੀ ਦਾ ਜਾਦੂਗਰ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਹਾਲ ਹੀ ‘ਚ ਦੇਸ਼ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ 100ਵਾਂ ਜਨਮਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੇਂਦ ‘ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਪਾਸ ਕਰਨ ‘ਚ ਵੀ ਕੁਸ਼ਲ ਸਨ। ਭਾਰਤੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਭਾਵਨਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਖੇਡਦੇ ਸੀ।
